TRÍ THÔNG MINH
ĐA CHIỀU Ở TRẺ
Tình huống 1:
- Mẹ: An ơi, con mở nhạc như vậy thì làm tập trung học được hả con?
- Con: Nhưng con vẫn làm bài được mà mẹ!
Tình huống 2:
- Mẹ 1: Chị thấy con em nó học đàn giỏi ghê, ngồi tập trung đàn một bài được lâu ghê luôn.
- Mẹ 2: Dạ con em nó thích ngồi yên tĩnh, nhiều khi em muốn nó giống con chị, thích chạy nhảy để cơ thể được vận động.
Không biết các bạn có nằm một trong số những người mẹ trên không và các bạn có những đứa con như thế không? Có bao giờ các bạn thắc mắc, tại sao lại có những đứa trẻ năng lượng rất dồi dào, chúng có thể chạy nhảy liên tục mà không biết mệt? Mỗi khi học, chúng ngồi không yên mà cứ phải ngọ nguậy, xoay bên này, xoay bên kia nhưng chúng vẫn có thể tiếp thu bài học rất tốt? Trong khi đó, có những đứa trẻ lại thích ngồi yên tĩnh một mình, có thể tập trung học rất hiệu quả trong thời gian rất lâu và không thích có người làm phiền mình trong lúc học.
Bài viết này, mình xin phép chia sẻ với các bạn một số góc nhìn của mình dựa trên kinh nghiệm của bản thân trong quá trình làm giáo viên và dựa vào kiến thức đã được các nhà nghiên cứu về giáo dục chứng minh.
Năm 1983, tiến sĩ Howard Gardner – một nhà tâm lý học nổi tiếng của Đại học Harvard - đã xuất bản một cuốn sách có nhan đề Frames of Mind - Cơ cấu của trí tuệ. Trong đó ông công bố các nghiên cứu và lý thuyết của mình về sự đa dạng của trí thông minh (Theory of Multiple Intelligences). Với mình, phải nói rằng, ở nghiên cứu này đã giúp được rất rất nhiều cha mẹ lẫn giáo viên trong quá trình nuôi dạy trẻ và trên hết đó chính là cứu được bao nhiêu thế hệ học sinh khi chúng, cha mẹ chúng, thầy cô chúng đã tìm ra được cách học tập hiệu quả của bản thân. Tiến sĩ Howard đã chỉ ra 8 loại hình về trí thông minh mà con người sở hữu.
1/ Trí thông minh logic – toán học:
Biểu hiện: Trẻ thường nhạy cảm với các con số, có khả năng tính toán khá nhanh, thể hiện khả năng lập luận logic và giải quyết các vấn đề, thích thú với những con số và những môn học liên quan đến tính toán.
Cách phát triển: Nên dạy toán thông qua trò chơi, dạy về logic, dạy cách lập luận, cách đặt câu hỏi, cách giải quyết vấn đề. Dạy trẻ cách giải quyết vấn đề từ đơn giản đến phức tạp. Cho dù con có máy tính bỏ túi nhưng vẫn nên dạy con tính nhẩm giúp thêm cho độ nhanh nhạy của trí não... Cho con cùng đi siêu thị hoặc đi chợ, nhờ con tính xem số tiền phải trả là bao nhiêu?...
2/ Trí thông minh không gian:
Biểu hiện: Trẻ có khả năng tiếp thu hình ảnh nhanh chóng và dễ dàng hơn so với câu từ, ghi nhớ thông tin thông qua hình ảnh rất tốt, thường bộc lộ sớm năng khiếu về nghệ thuật.
Cách phát triển: Nên thường sử dụng hình ảnh để mô tả sự vật, sự việc… để trẻ có thể dễ dàng hình dung và tiếp nhận thông tin.
3/ Trí thông minh vận động:
Biểu hiện: Trẻ thường năng động và xu hướng khỏe mạnh hơn các trẻ khác, thích tham gia các hoạt động thể chất, có thể điều khiển các hoạt động cơ thể một cách khéo léo, thích đóng kịch, khiêu vũ, chơi thể thao và thể hiện bản thân bằng các chuyển động của cơ thể.
Cách phát triển: Chơi thể thao là cách tốt nhất để trẻ phát triển khả năng hoặc trong các giờ học, trẻ phải được tham gia các trò chơi có sự vận động để trẻ được ra khỏi chỗ ngồi của mình.
4/ Trí thông minh tương tác, giao tiếp:
Biểu hiện: Trẻ thích giao tiếp và thích nói trước đám đông, có thể cảm nhận suy nghĩ và cảm xúc của người xung quanh, có xu hướng trở thành lãnh đạo nhóm nhờ khả năng khích lệ, nâng đỡ và giải quyết tốt xung đột. Đặc biệt, trẻ sở hữu trí thông minh này sẽ dễ dàng đạt được thành công trong cuộc sống.
Cách phát triển: Hãy đưa trẻ ra ngoài, tiếp xúc với nhiều người, dạy cho trẻ cách nói chuyện, cách phân biệt giữa việc tốt và việc xấu, dạy trẻ cách tôn trọng mọi người và làm việc tốt, giải thích cho trẻ những sự việc đang diễn ra xung quanh để trẻ có thể hình dung được những gì đang diễn ra xung quanh mình.
5/ Trí thông minh nội tâm:
Biểu hiện: Trẻ hướng nội và thích làm việc một mình. Tuy nhiên trẻ dễ dàng hiểu rõ cảm xúc và biết yêu thương bản thân, cá tính tự lập mạnh mẽ, muốn được tôn trọng, cần có không gian riêng và biết tự xác định mục tiêu cho riêng mình.
Cách phát triển: Hãy trò chuyện với trẻ để trẻ biết thể hiện cảm xúc, biết tự đặt câu hỏi về bản thân, biết về những giá trị bản thân, hiểu về mình, sống có mục đích. Từ đó, trẻ có định hướng và chính kiến riêng cho mình trong cuộc sống.
6/ Trí thông minh thiên nhiên:
Biểu hiện: Trẻ sẽ đặc biệt quan tâm đến động thực vật và cuộc sống thiên nhiên. Một số trẻ sẽ thích tìm hiểu về động vật, nuôi một số con vật trong nhà.
Cách phát triển: Cho trẻ được đi tham quan công viên, sở thú, cho trẻ tham gia vào việc trồng cây, chăm sóc cây cối, nuôi thú cưng… Các bài học nếu được thiết kế có hình ảnh cây cối, động vật sẽ làm trẻ hào hứng hơn trong việc thực hành.
7/ Trí thông minh ngôn ngữ:
Biểu hiện: Trẻ có khả năng ghi nhớ từ ngữ, nhịp điệu của âm từ và nhớ mặt chữ nhanh hơn. Đặc biệt thích thú với việc kể chuyện, viết lách, đọc sách và sử dụng câu cú trôi chảy trong giao tiếp hơn các trẻ khác.
Cách phát triển: Hãy đọc truyện cho trẻ nghe với những cuốn sách có hình ảnh sinh động. Giải thích cho trẻ hiểu để trẻ có thể ghi nhớ được câu chuyện nhanh hơn. Khuyến khích trẻ kể lại những chuyện mình đã nghe, đã học và cả những gì trẻ đã gặp hàng ngày.
8/ Trí thông minh âm nhạc:
Biểu hiện: Trẻ có khả năng cảm nhận âm thanh và nhạy cảm với các loại nhạc cụ, trẻ sẽ tiếp thu bài học tốt hơn khi đọc thành lời hoặc biến thành giai điệu dễ nhớ. Một số trẻ sẽ thể hiện khả năng thiên bẩm của mình từ rất sớm mặc dù không có một yếu tố nào về gen di truyền.
Cách phát triển: Dạy trẻ hát những bài hát đơn giản, cho trẻ nghe nhạc của nhiều loại nhạc cụ khác nhau và biết tên của các loại nhạc cụ đó. Đây cũng là cách để hướng trẻ tìm ra loại nhạc cụ mình yêu thích và phát triển khả năng của trẻ trong tương lai.
Lý thuyết của Gardner đã chỉ ra rằng mỗi người trong chúng ta đều tồn tại một vài kiểu thông minh trên. Tuy nhiên, chúng ta sẽ thấy có kiểu thông minh trội hơn hẳn trong mỗi người. Hiện nay, do chương trình học ở trường, thông thường chỉ đánh giá một học sinh thông qua 2 loại trí thông minh là trí thông minh về ngôn ngữ và trí thông minh về logic - toán học. Vì thế điều này là không chính xác và thiệt thòi cho rất nhiều học sinh khi các con không được học tập thông qua âm nhạc, vận động, thị giác, giao tiếp… Nhiều học sinh đã có thể học tập tốt hơn nếu chúng được tiếp thu kiến thức bằng chính thế mạnh của mình.
Mình là giáo viên ở trường Quốc tế nên việc áp dụng các loại hình trí thông minh vào giảng dạy có thể sẽ dễ dàng hơn các giáo viên công lập vì sỉ số ít, cơ sở vật chất và phương tiện dạy học cho phép. Vậy làm thế nào với những lứa học sinh không được dạy theo hình thức này? Câu trả lời nằm ở chính chúng ta, những người MẸ. Nếu ở trường, con không được phát huy thì gia đình sẽ là nơi để con được tỏa sáng và phát triển những thế mạnh đó.
Hà Koala - 11/2/2023
(Ảnh: Pinterest)