HỘI CHỨNG OCD

Mình là một giáo viên nên việc làm gương cho học sinh là một điều người giáo viên cần chú ý, nhất là học sinh tiểu học, lứa tuổi đang dần định hình thói quen, nề nếp và bắt chước cũng rất nhanh. Một giáo viên luôn cáu gắt, la mắng, khó chịu sẽ tạo ra những lứa học sinh như vậy. Một giáo viên vui vẻ, thân thiện cũng sẽ tạo ra những lứa học sinh như vậy. Và một giáo viên gọn gàng, sạch sẽ cũng sẽ tạo ra những lứa học sinh như thế. Mình tin chắc như vậy. Nhưng điều này, không phải có thể nhìn thấy kết quả ngay được mà nó đòi hỏi cả một quá trình dài. Có khi đến gần hết năm học hoặc đến hè, mình mới nhận thấy sự chuyển đổi này ở trẻ vì mỗi đứa trẻ có tốc độ phát triển khác nhau và hoàn cảnh sống khác nhau.

Việc mình rèn cho học sinh đó là: đến giờ học thì trên bàn không còn vật dụng nào hết. Khi nào đến hoạt động gì, các con sẽ lần lượt lấy các vật dụng thích hợp ra. Khi nào làm xong thì cũng cất trả lại đúng vị trí ban đầu đó. Tất cả các hoạt động đều thực hiện trong thời gian qui định. Điều này sẽ làm một số phụ huynh ngạc nhiên khi thấy con mình được cô giáo khen là rất gọn gàng, nhanh nhẹn, trong khi ở nhà, con lại không như thế. Thứ nhất, ở trường, các con có nề nếp, kỉ luật riêng, có các bạn để cùng nhau thi đua, qua đó hình thành dần cho các con thói quen tốt. Khi con làm tốt sẽ được cô ghi nhận, tuyên dương và bạn bè cũng nhìn thấy điều đó. Thứ hai, khi ở nhà, có thể chính cha mẹ là những người không gọn gàng, không nhanh nhẹn nên con cũng sẽ thấy rằng, mình không cần phải nhanh nhẹn. Ở đây, mình nhấn mạnh đó là tác phong nhanh nhẹn, dứt khoát, giờ nào việc nấy, chứ không phải là sự hối thúc và đặt ra những qui định thời gian vượt quá khả năng của trẻ. Có lúc, cha mẹ đặt ra những qui định thời gian quá sức con, sẽ làm con làm trong tâm trạng như bị rượt đuổi, con sẽ cảm thấy hồi hộp và căng thẳng. và khi con đã cố gắng nhưng vẫn chưa xong thì bị cha mẹ trách. Điều này dần làm cho con sẽ ngày càng chậm hơn và tự ti hơn.

Với các đồng nghiệp thì thế nào? Mình vẫn còn nhớ giai đoạn dịch covid, học sinh phải học trực tuyến. Mình chịu trách nhiệm sửa các bài giảng video của nhóm. Hội chứng này đã giúp mình phát huy được nhiều thế mạnh trong việc chỉnh sửa đó. Nhiều lúc, nhìn vào một slide bài giảng, mình phát hiện ra được ngay từ nào đang bị lỗi font chữ hoặc có kích cỡ khác với các từ còn lại, hoặc đối tượng nào bị lệch bố cục ra sao mình có thể dễ dàng phát hiện ngay. Nhưng lúc phát hiện ra thì sao, mình khó chịu lắm. Vì mình có hội chứng đó mà. Thế là mình phải chỉnh sửa lại. Nhưng chỉnh sửa nhiều lần mà đồng nghiệp vẫn vướng phải tình trạng này, thế là mình đã có một buổi chia sẻ online với các bạn ấy về những điều cơ bản khi soạn slide. Từ sau lần đó, các bài soạn của các bạn ấy không còn vướng những điều đó nữa, chất lượng về nội dung và cả trình bày cũng tăng lên đáng kể.

Khi con mình còn nhỏ, tuy mình vẫn luôn là người dọn dẹp chính nhưng vẫn hướng dẫn con dọn dẹp, sắp xếp, bố trí đồ đạc cho gọn gàng. Con mình cũng được rèn luyện thói quen này. Tuy không phải lúc nào con cũng gọn gàng đâu và sẽ có những lúc con bày bừa kinh khủng nhưng mình chấp nhận điều này vì đó là một phần tính cách của con. Con không phải là người có hội chứng như mình và con vẫn là một đứa trẻ cần thời gian tập luyện. Nhưng những lúc nhà cửa bừa bộn là mình cảm thấy cực kì căng thẳng, nó ảnh hưởng rất lớn đến tâm trạng của mình, nhất là những hôm đi làm về mệt mà lại có chuyện không vui, thì mình lại dễ dàng nổi nóng hơn. Chính vì nhận ra điều đó, khi con lớn dần, mình đã trao đổi với con mình. Mình chia sẻ về việc mình có hội chứng này và cần con giúp đỡ.

Mẹ con mình đã thảo luận và đi đến thỏa thuận về gói công việc. Chúng mình liệt kê ra các đầu việc mẹ và con cần phải làm trong ngày. Sau đó qui ước với nhau: mỗi ngày con đi học về, con sẽ cần hoàn thành những việc gì trước khi mẹ về và những việc nào con cần hoàn thành trước khi đi ngủ. Khi thực hiện gói công việc này, mình cảm thấy tình trạng căng thẳng giữa hai mẹ con phải nói là giảm xuống đáng kể. Mình không phải cứ nhắc nhở con làm cái này, làm cái kia. Con sẽ tự sắp xếp thời gian của bản thân, việc nào trước, việc nào sau để hoàn thành gói công việc đó. Thời gian gian đầu, con vẫn chưa quen sắp xếp nên đôi khi chưa hoàn thành hết công việc. Sau 3 tuần, con quen dần và khả năng sắp xếp cũng tăng lên. Tuy vậy, trong lúc con làm, mình cũng vẫn có sự giám sát ngầm con để có sự hỗ trợ và động viên kịp thời. Hình thức giao việc theo gói này cũng giúp con được làm việc theo chính tốc độ của mình, năng lực của mình và cách thức của mình. Từ đó, con sẽ có sự tự nhận thức và điều chỉnh lại cách làm của mình mà con cho là phù hợp. Mình nhớ có dạo, con thường rút quần áo được phơi khô vào nhà bằng cách một tay con kéo quần áo xuống khỏi móc rồi vắt sang cánh tay còn lại. Khi cánh tay hết chỗ vắt hoặc quá nặng, con sẽ mang quần áo vào nhà rồi vòng ra rút tiếp. Những hôm quần áo nhiều, con sẽ than thở sao mà nhiều quá, đi ra đi vô mệt ghê. Những lúc ấy, mình thường động viên con, khen con giỏi và chịu khó. Nhưng sau lần đó, một hôm đến lượt mình rút quần áo. Mình giả vờ gọi con ra hỏi chuyện trường lớp này nọ. Mình vừa rút quần áo, vừa nói chuyện với con. Mình lấy quần áo khỏi móc rồi cho vào giỏ đựng. Sau khi tự làm vài cái đầu, mình rút xuống và đưa cho con, con hiểu ý bỏ quần áo vào giỏ. Mình vẫn vừa làm vừa nói chuyện nói con. Và sau khi rút quần áo xong, con nói ngay: “Mẹ làm vậy nhanh hơn con mà không bị mỏi tay. Con sẽ bắt chước mẹ.” Thế là con vui vẻ mang giỏ đựng quần áo vào nhà. Sau lần ấy, con đã tự nhận ra và thay đổi cách làm để tiết kiệm thời gian, công sức của mình.